कुक्कुट पालन (पोल्ट्री फार्मिंग) ही भारतातील शेतीपूरक उद्योगांपैकी एक महत्त्वाची आणि फायदेशीर क्षेत्र आहे. यासाठी अनेक बँका आणि वित्तीय संस्था शेतकऱ्यांना कर्ज उपलब्ध करून देतात. कुक्कुट पालनासाठी कर्ज घेण्यासाठी लागणारी प्रक्रिया, अटी आणि शर्ती तसेच इतर तपशील खाली दिले आहेत.
कुक्कुट पालन कर्ज योजना – महत्त्वाचे मुद्दे
1. कर्जाचा उद्देश:
- कोंबड्या विकत घेणे (उत्पादनासाठी ब्रॉयलर किंवा लेअर प्रकाराच्या कोंबड्या).
- पोल्ट्री फार्म बांधणे किंवा त्यासाठी आवश्यक सुविधा उभारणे.
- खाद्य, औषधे, उपकरणे आणि इतर खर्च भागवणे.
2. पात्रता:
- शेतकरी, महिला उद्योजक, स्वयंसेवी गट (SHG), संयुक्त दायित्व गट (JLG) किंवा इतर इच्छुक व्यावसायिक.
- संबंधित व्यक्तीकडे कुक्कुट पालनाचा अनुभव असल्यास प्राधान्य दिले जाते.
- आवश्यक ती जागा आणि किमान भांडवल असणे गरजेचे आहे.
3. आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड, पॅन कार्ड किंवा ओळखपत्र.
- 7/12 उतारा किंवा जमीन मालकीचे दस्तऐवज (जमीन स्वतःची असल्यास).
- प्रकल्पाचा अहवाल (Project Report) – यामध्ये व्यवसायाची आखणी, खर्चाचा अंदाज, नफा, आणि जोखीम व्यवस्थापनाचा समावेश असेल.
- बँकेच्या मागणीनुसार इतर कागदपत्रे.
4. कर्ज रक्कम:
- कर्जाची रक्कम व्यवसायाच्या प्रकारावर अवलंबून ठरते.
- लहान व्यवसायांसाठी ₹50,000 पासून सुरू होणारे कर्ज उपलब्ध आहे, तर मोठ्या प्रकल्पांसाठी ₹10 लाख किंवा त्याहून अधिक कर्ज मिळू शकते.
5. व्याजदर आणि परतफेड:
- व्याजदर बँकेच्या धोरणांनुसार बदलतो (सुमारे 7% – 12% दर असतो).
- परतफेड कालावधी प्रामुख्याने 3 ते 7 वर्षांचा असतो.
- काही बँका सुरुवातीच्या काही महिन्यांसाठी (Moratorium Period) परतफेडीस सूट देतात.
6. अनुदान:
- राष्ट्रीय कृषी आणि ग्रामीण विकास बँक (NABARD) आणि इतर सरकारी योजनांच्या अंतर्गत काही कर्जांवर अनुदान मिळते.
- प्रधानमंत्री रोजगार योजना (PMEGP) आणि डेयरी उद्योजकता विकास योजना (DEDS) अंतर्गतही अनुदान मिळू शकते.
7. कर्ज मिळण्यासाठी प्रक्रिया:
- जवळच्या बँकेशी संपर्क साधा.
- प्रकल्पाचा सविस्तर आराखडा तयार करा.
- बँकेकडे कर्ज अर्ज भरा आणि आवश्यक कागदपत्रे सादर करा.
- बँकेकडून प्रकल्पाचे मूल्यांकन आणि तपासणी केली जाईल.
- अर्ज मंजूर झाल्यानंतर कर्जाची रक्कम तुमच्या खात्यात वर्ग केली जाईल.
8. कर्जासाठी सहाय्य करणाऱ्या संस्था:
- सार्वजनिक बँका: स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI), बँक ऑफ बडोदा (BoB), पंजाब नॅशनल बँक (PNB) इ.
- सहकारी बँका.
- ग्रामीण बँका (RRBs).
- खासगी बँका आणि NBFCs (Non-Banking Financial Companies).
9. महत्त्वाच्या सूचना:
- व्यवसाय यशस्वी होण्यासाठी योग्य प्रशिक्षण घ्या.
- बाजारपेठेतील मागणीचा अभ्यास करा.
- योग्य जातींची निवड करा आणि पोषणमूल्य असलेल्या खाद्याची निवड करा.
- सरकारच्या प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन केंद्राचा लाभ घ्या.
